Teoria poczucia własnej skuteczności
Termin spostrzegania własnej skuteczności został wprowadzony w 1977 roku przez kanadyjskiego psychologa Alberta Bandurę twórcę teorii społecznego uczenia się.
Bandura zajmował się modyfikacją zachowań ludzi. Twierdził, że poczucie własnej skuteczności zwiększa motywację do podejmowania działania oraz jest silnie związana z sukcesem jednostki.
W dzisiejszych czasach termin poczucia własnej skuteczności stał się bardzo istotny w psychologii, najwięcej badań i artykułów dotyczących poczucia własnej skuteczności poświęciła psychologia zdrowia.
Zgodnie z teorią poznawczo – społeczną naszym zachowaniem kierują przede wszystkim nasze oczekiwania, które dotyczą sytuacji, wyniku działania oraz własnej skuteczności. Poczucie własnej skuteczności wyraża bowiem pewien obraz kompetencji jednostki, jej możliwości, które pozwolą na przeprowadzenie zamierzonych działań a tym samym na osiągnięcie wyznaczonych celów.
Termin ten również pozwala nam różnicować ludzi pod kątem myślenia oraz działania.
Dwaj badacze Locke i Latham już w latach 90. XX w. stwierdzili, że im wyższe jest przekonanie o własnej skuteczności, tym jednostka stawia przed sobą wyższe cele oraz silniej angażuje się w zamierzone działania dotyczy to nawet oblicza piętrzących się porażek. Wiara we własne możliwości sprzyja bowiem osiąganiu sukcesu i pozwala wyzwolić dodatkową energię.
Co nam daje poczucie własnej skuteczności?
Wysokie poczucie własnej skuteczności zmniejsza lęki i zahamowania związane z działaniem, im silniejsze jest oczekiwanie własnej skuteczności tym większa wytrwałość w dążeniu do celu, nawet w obliczu przeszkód. Także wysiłek wkładany w działanie jest większy, gdy ma się przekonanie, że potrafi się osiągnąć cel.
Poczucie własnej skuteczności różni się jednak od optymizmu czy iluzji, ponieważ wzrasta na bazie doświadczeń życiowych weryfikując stale swoje umiejętności i predyspozycje.
Przekonania, które dotyczą poczucia własnej skuteczności mogą spełniać rolę samoregulacyjną, gdy uwzględniają rzeczywiste możliwości jednostki (Zakrzewski, 1987).
Wiele badań wskazuje na istotny wpływ poczucia własnej skuteczności w podejmowaniu zachowań zdrowotnych i zmaganiu się z chorobą.
Schwarzer i Fuchs wykazali, że poczucie własnej skuteczności wiąże się z takimi zachowaniami zdrowotnymi, jak: zrywanie z paleniem tytoniu, podejmowanie regularnych ćwiczeń fizycznych, kontrolowanie masy ciała i zachowań żywieniowych.
Poczucie własnej skuteczności wpływa na ciśnienie krwi, tętno, funkcje układu immunologicznego oraz radzenie sobie ze stresem.