Jak być wytrwałym?

Wytrwałość jest jedną z najbardziej pożądanych cech. Chcemy być wytrwali, to znaczy konsekwentni w osiąganiu dalekosiężnych celów. Bez tej cechy jest to bardzo trudne lub wręcz niemożliwe? Jak być wytrwałym? Skąd mamy tą cechę? Czy możemy wpływać na jej poziom? Jak ćwiczyć wytrwałość?

Co to znaczy być wytrwałym?

Słowo „trwać” oznacza nie mniej ni więcej jak być, istnieć mimo przeszkód, stać na posterunku itd. Określenie „wytrwać znaczy kontynuować coś, mimo nadarzających się trudności i przeszkód. Wytrwałość jest więc cechą pozwalającą na robienie różnych rzeczy przez dłuższy czas, mimo, że po drodze możemy się nimi zmęczyć lub znudzić. 

Wytrwały to odporny na zmęczenie

Wytrwałość, to po prostu psychiczna odporność na zmęczenie i znudzenie jakąś czynnością, a także na trudności pojawiające się w trakcie jej wykonywania.

Jak być wytrwałym? Osoby wytrwałe nie zniechęcają się szybko, pomimo braku widocznych efektów jakiegoś działania. Przy czym, działanie to ukierunkowane jest na cel, charakteryzujący się następującymi cechami:

Cel długofalowy, czyli jaki?

Wytrwałość jest umiejętnością osiągania celów odległych w czasie, a więc długofalowych. Czasowa odległość celów jest sprawą subiektywną Dla jednych cel możliwy do osiągnięcia w ciągu roku będzie stosunkowo krótkofalowy, dla innych będzie on bardzo odległy w czasie.

Długofalowość niektórych celów jest oczywista. Podejmując wyższe studia, z góry wiemy, że zajmie nam to kilka lat. Czy wytrwamy – zależy od bardzo wielu czynników, między innymi od odporności na zmęczenie kontynuacją nauki.

Trudny cel łączy się z wysiłkim

Wytrwałość, to także umiejętność osiągania celów trudnych. I znowu rzecz jest subiektywna. To, co dla kogoś jest łatwe, dla kogoś innego będzie trudne. Trudność celów łączy się z wysiłkiem, który trzeba włożyć, żeby je osiągnąć. 

Nasze życie składa się z celów małych, średnich i dużych. Z dwoma pierwszymi radzimy sobie całkiem nieźle. Cele duże wymagają wytrwałości, bo składają się z szeregu koniecznych do wykonania czynności. 

Skąd mamy wytrwałość?

Jak większość cech, wytrwałość po części zależy od genów, po części od wpływu środowiska i po części od własnej pracy nad sobą. Część z nas rodzi się z cechami, które ułatwiają bycie wytrwałym, a są to: m.in. cierpliwość, konsekwencja, spokój, opanowanie wewnętrzne i umiejętność odraczania nagrody. 

Jak nauczyć się być wytrwałym

Wytrwałości możemy się również nauczyć od otoczenia, obserwując wokół siebie osoby wytrwałe i naśladując je. Nasza wytrwałość w dużej mierze zależy od tego, jak nasze otoczenie motywowało i motywuje nas do bycia wytrwałym. Jako dorośli będziemy bardziej wytrwali, gdy w dzieciństwie nasi rodzice pomagali nam w osiąganiu dużych z naszej perspektywy celów. 

Jak być wytrwały w każdym wieku

Na przykład, towarzyszyli nam i wspierali nas, gdy przez dłuższy czas uczyliśmy się roli, po to, by w efekcie móc wystąpić w teatrzyku przedszkolnym. Im jesteśmy starsi, tym większe wyzwania stawia przed nami życie. Wyzwania te często wymagają wytrwałości. Żeby na koniec roku dostać dobre oceny, uczeń musi uczyć się przez cały rok. Wytrwałość możemy też doskonalić w wieku dorosłym. Nic nie stoi na przeszkodzie, żeby zacząć ją ćwiczyć na każdym etapie życia. 

Czy trudno być wytrwałym?

Możemy to robić, nawet jeśli towarzyszący nam niegdyś ludzie nie zdołali nas tego nauczyć. Ze względu na wrodzone cechy osobowości, jednym z nas będzie łatwiej, innym trudniej zacząć być wytrwałym. Dlatego, w osiąganiu tej cechy, porównywanie się z innymi może być użyteczne tylko w punkcie wyjścia.  Chcę być bardziej wytrwały, bo inni tacy są i dzięki temu osiągają różne rzeczy. Gdy już doskonalimy się w byciu wytrwałym, zapomnijmy o innych i porównujmy się tylko z samym sobą: kiedyś nie umiałem skupiać się na pracy dużej niż godzinę, teraz skupiam się dwie i próbuję coraz dłużej. 

Jak ćwiczyć wytrwałość?

W ćwiczeniu osiągania długofalowych, trudnych i dużych celów pomocne są wskazówki profesora Zalewskiego. Ze względu na perspektywę czasową, Profesor Zalewski różnicuje cele bliższe i dalsze.

Zaleca, by jako bliższe traktować te, które zamierzamy osiągnąć w czasie jednego tygodnia, jednego miesiąca lub jednego roku. Cele, których osiągnięcie wymaga dłuższego czasu, zaleca traktować jako dalsze. 12 miesięcy, to okres, który jesteśmy w stanie objąć wyobraźnią i zaplanować. Okres ten postrzegamy jako przewidywalny i zależny od nas. 

Przez całe życie planujemy działanie na przestrzeni jakiegoś roku: kalendarzowego, pracowniczego, szkolnego lub akademickiego. Stąd sprawność planowania na właśnie taki okres czasu.

Czas dłuższy niż rok postrzegamy jako bardziej odległy, abstrakcyjny i niezależny od nas. Stąd zalecenie profesora Zalewskiego, by cele rozłożone na kilka lat dzielić na etapy osiągane w ciągu kolejnego roku. 

Profesor Zalewski dodaje, że perspektywa czasowa celu oczywiście ma wpływ na jego osiągnięcie, ale jeszcze większy wpływ mają indywidualne właściwości osobowe jednostki i jej perspektywa czasowa. Przy podejmowaniu celów trudnych, profesor Zalewski proponuje przyjrzenie się trudności celu. Chodzi oto, czy cel jest trudny, bo nie wiemy co i jak zrobić; czy trudność celu polega na tym, że wiedząc co i jak zrobić, obawiamy się pracy i wysiłku związanego z celem.

W pierwszym wypadku stawiamy sobie za cel, coś, czego jeszcze nigdy nie robiliśmy i nie mamy pojęcia jak się do tego zabrać. Innymi słowy, brakuje nam wiedzy, doświadczenia i kompetencji. W punkcie wyjścia, cel nas przerasta. Np. nie mając pojęcia o śpiewaniu, chcemy zostać wokalistą.

Przypadek drugi, to cel, co do którego posiadamy kompetencje, doświadczenie i wiedzę, ale cel jest bardzo złożony i wymaga ogromnego nakładu pracy. W pierwszym przypadku profesor Zalewski sugeruje zastanowienie się nad podjęciem tego celu: przemyślenie, czy nie jest zbyt duży i czy w ogóle jest nasz własny. W drugim przypadku sugeruje podzielenie celu i związanej z nim pracy na mniejsze etapy. 

Poznaj SMART – pięć cech skutecznego stawiania sobie celów i wytrwałego osiągania ich 

S jak Specific

Sprecyzowany. Aby wytrwać w osiągnięciu jakiegoś celu, powinien być on sprecyzowany. Inaczej mówiąc, musimy dokładnie wiedzieć czego chcemy. Zamiast „chcę schudnąć” lepiej założyć sobie „chcę zrzucić 3kg w ciągu miesiąca”.

M jak Maesurable

Mierzalny. Żeby wytrwać w dążeniu do jakiegoś celu, musimy mieć możliwość sprawdzania / zmierzenia efektów swojego działania. W przypadku zrzucania nadwyżki kilogramów będzie to ważenie się raz w tygodniu. Zanim wyznaczysz sobie cel, pomyśl, jak będziesz mógł zmierzyć efekty swoich działań. Chcesz nauczyć się języka obcego? Zaplanuj, jak będziesz sprawdzać swoje postępy. Mierzalność celu motywuje do działania i pomaga wytrwać w jakimś postanowieniu.

A jak Achievable

Osiągalny. Nie sposób wytrwać w osiągnięciu celu, który jest nieosiągalny. Stawiając sobie cel, zastanów się, na ile możesz go osiągnąć. Pomyśl, czy na pewno osiągnięcie go leży w granicach twoich możliwości. Np. opanowanie języka obcego w 6 miesięcy może być nieosiągalne. Opanowanie go w 2 lata już tak. 

R jak Relevant

Istotny. Abyśmy mogli wytrwać w jakimś zamierzeniu, musi być ono dla nas istotne. Ważność celu zdecydowanie motywuje nas do działania. Stawiany sobie cel musi być ważny dla nas osobiście, a nie dla kogoś innego. Zmuszeni do realizacji celów ważnych dla innych, mamy sporą trudność z wytrwaniem w ich osiąganiu; chyba, że znajdziemy jakiś osobisty czynnik motywujący, na przykład finansowy. 

T jak Time-bound

Określony w czasie. Wytrwanie w dążeniu do osiągnięcia jakiegoś celu jest łatwiejsze, gdy z góry wiemy, kiedy dany cel chcemy osiągnąć. Powiedzenie sobie, że chcemy przeczytać 5 książek nie wystarcza do tego, by to zrobić. Pomocne będzie doprecyzowanie w stylu: chcę przeczytać 5 książek w ciągu 5 miesięcy. 

Reasumując, wytrwałość, czyli umiejętność osiągania długofalowych, dużych i trudnych celów jest większa, jeśli cele te są jasne i zrozumiałe, dające się zmierzyć, możliwe do osiągnięcia, istotne i określone w czasie. 

Sztuka wytrwałości.

Nagrody, to nic innego, jak uczucie przyjemności towarzyszące osiągnięciu jakiegoś celu. Badaniem zjawiska odraczania nagrody zajął się w 1989 roku Walter Mischel i jego zespół z Uniwersytetu Stanford. Eksperyment polegał na tym, że małe dzieci częstowano czymś słodkim, prosząc jednocześnie, by nie zjadały tego przez jakiś czas. Za powstrzymanie się od natychmiastowego pochłonięcia łakocia oferowano nagrodę w postaci kolejnego cukierka, pianki lub ciasteczka. 

Część dzieci natychmiast zjadała swój słodycz, część umiała powstrzymać się i poczekać na powrót opiekuna i podwojenie porcji słodyczy. W wieku 18 lat ponownie zbadano te same dzieci. Okazało się, że te, które umiały odroczyć nagrodę w czasie i kontrolować chęć zjedzenia smakołyku dużo lepiej radziły sobie w życiu od dzieci, które w pierwszej fazie natychmiast zjadły swój smakołyk. 

Odraczaj nagrody lub przesuń je w czasie

Umiejętność odraczania nagrody ważna jest przy celach odległych, dużych i trudnych gdzie, na efekty i związane z nimi odczucia trzeba długo czekać. Wielu z nas miewa problemy z wytrwałością, właśnie dlatego, że nie potrafi czekać na nagrodę. Chce doświadczać jej możliwie jak najszybciej, stąd preferowanie bliższych, mniejszych i łatwiejszych celów. 

Aby zwiększyć swoją wytrwałość, naucz się odraczać nagrody, czyli przesuwać je w czasie. Skup się na procesie osiągania celu, a nie na jego efekcie. Jeśli cel jest bardzo odległy, trudny i duży – nagradzaj się czymś małym za osiągnięcie poszczególnych jego etapów. 

Spoglądaj w przyszłość

Wielu fachowców od dobrego życia doradza, żeby być tu i teraz, koncentrować się na tym, co aktualnie dzieje się w nas i wokół nas. Mają rację, lecz do tego, by być wytrwałym, potrzebne jest także skupianie się na przyszłości. Chodzi o tzw. Przyszłościową perspektywę czasową. 

Osoby charakteryzujące się krótką przyszłościową perspektywą czasową, okres kilku miesięcy postrzegają jako bardzo odległy i czekanie kilka miesięcy na efekt jakiegoś działania / nagrodę, jest dla nich trudne. Z kolei osoby z długą przyszłościową perspektywą czasową, okres kilku miesięcy postrzegają jako stosunkowo krótki, przez co dużo łatwiej odraczają swoje nagrody. 

Wszyscy funkcjonujemy tak, że bardziej odległe cele muszą mieć dla nas większą wartość. Tym bardziej musi być ona większa w [przypadku osób z krótką przyszłościową perspektywą czasową. Zastanów się, do której grupy osób należysz? Jaki okres czasu jest dla ciebie długi? Jakie cele uważasz za odległe? Jeśli upływ czasu konieczny do zrealizowania czegoś wpływa na ciebie frustrująco i zniechęcająco – najpewniej masz krótką przyszłościową perspektywę czasową i odległe dla ciebie cele muszą mieć dużą wartość i musisz dzielić je na mniejsze.