Rezyliencja – sprężystość psychiczna
Jak budować rezyliencję? Rezyliencja, sprężystość psychiczna – co to takiego? Rezyliencja, to nieco mniej znany termin psychologiczny oznaczający cechy wpływające na radzenie sobie z trudnościami życiowymi.
W życiu zawodowym trudnością mogą być restrukturyzacje, zwolnienia i relokacje poszczególnych firm które wpływają na życie pracujących w nich osób.
Radzenie sobie z niespodziewanymi zmianami w dużej mierze uzależnione jest od cech składających się na rezyliencję, a więc takich, które pomogą wyjść na prostą po trudnych doświadczeniach związanych z pracą.
Zmiany i trudne sytuacje
Życie to m.in. sytuacje trudne, którym trzeba podołać. Sytuacje te dotyczą zarówno życia osobistego, jak i zawodowego. W tym zawodowym, składają się na nie zmiany zachodzące w świecie biznesu, które dotykają poszczególnych pracowników. W tym osobistym są nimi kłopoty ze zdrowiem, problemy partnerskie, wychowanie dzieci i wiele innych. Najkrócej mówiąc, życie jest zmienne i nieprzewidywalne. Z trudnościami życiowymi jedni radzą sobie lepiej, inni gorzej. W radzeniu sobie z trudnymi sytuacjami w każdej sferze życia pomaga rezyliencja.
Rezyliencja chroni przed kryzysem
W odzyskiwaniu równowagi wewnętrznej po takich doświadczeniach pomaga elastyczne podejście do zmian, umiejętność radzenia sobie ze stresem, radzenie sobie z niestabilnością i nieprzewidywalnością życia, a także pozytywne nastawienie do wszystkiego czym życie zaskakuje. Szczęśliwcy rodzą się z wymienionymi wyżej cechami, co w naturalny sposób chroni ich przed kryzysem wywołanym nagłymi zmianami w życiu zawodowym i nie tylko.
Rezyliencję – sprężystość psychiczną można w sobie zbudować.
Jak budować rezyliencję
Odporności psychicznej przed destrukcyjnymi skutkami trudnych zmian życiowych nie zbudujesz od razu. Jak wszystko inne, budowanie jej wymaga czasu i świadomie włożonego wysiłku. Co zrobić i od czego zacząć?
Sprężystość psychiczna – poczucia własnej wartości
Poczucie własnej wartości, to świadomość wartości własnej osoby, czyli uznanie dla samego siebie. To świadomość, że jesteśmy wartościowi w swojej istocie i w tym co sobą reprezentujemy. Poczucia bycia wartościowym nie eliminuje świadomość własnych niedoskonałości i braków. Czujemy się wartościowi, mimo że je mamy. Poczucie własnej wartości pozwala skupiać się w życiu na tym, co dla nas jest naprawdę ważne. Czując się wartościowi, dostrzegamy w sobie i doceniamy umiejętności, osiągnięcia i talenty. Poczucie własnej wartości jest podstawą pewności siebie. Pewność siebie daje siłę i odporność w radzeniu sobie z nieprzewidywalnymi trudnościami życiowymi. W budowaniu poczucia własnej wartości i pewności siebie pomagają proste ćwiczenia, polegające na uzupełnianiu kilkudziesięcioma pozytywnymi określeniami następujących zdań: jestem dobry w…, mam w życiu i doceniam…, chwalą mnie za…, potrafię…, udało mi się…, lubię w sobie… itp. Po każdym takim ćwiczeniu warto zastanowić się, czego dowiedzieliśmy się o samych sobie i jak się z tym czujemy. Pewność siebie najlepiej budować w oparciu o osobiste uznanie. Inni oczywiście mogą w tym pomóc, bo czasami od nich dowiadujemy się, że mamy takie czy inne kompetencje i umiejętności. Ale centrum samouznania stanowimy my sami.
Sprężystość psychiczna – zmiana sposobu myślenia
Większość z nas dzieli swoje reakcje na te racjonalne i emocjonalne. Rozdział między sercem i rozumem faktycznie istnieje, ale nierzadko jedno wpływa na drugie. Tak dzieje się w naszej psychice, gdy reagujemy emocjonalnie na jakieś zdarzenia. Bezpośrednią reakcją na pomyślne i niepomyślne zdarzenia życiowe są myśli, a dopiero po nich pojawiają się emocje. Co więcej, siła i rodzaj tych emocji zależy od myśli, których często w ogóle nie zauważamy. Czasami myślimy świadomie, ale kierujemy się przy tym bardzo starymi i utartymi przekonaniami na własny temat. Przekonania te są często nieracjonalne i destrukcyjne. Prowadzą one do irracjonalnych i destrukcyjnych emocji i reakcji, takich jak utrata kontroli, krzyk, wycofanie lub spadek energii. W poradzeniu sobie z trudnymi sytuacjami życiowymi pomaga racjonalne myślenie i postrzeganie całości. Tylko wtedy wywołane emocje będą neutralne, a zachowania konstruktywne. W opanowaniu sytuacji trudnych przeszkadza też tzw. gonitwa myśli. To szereg męczących i dołujących myśli, od których trudno się oderwać. To coś w rodzaju spirali, która wciąga i pociąga w dół. W przerwaniu jej pomaga świadome kierowanie uwagi w pożądanym kierunku. Gdy dopadnie Cię strumień złych myśli, staraj się skupiać na tym, co właśnie robisz. Świadomie bądź uważny i skupiony na wykonywanej właśnie czynności. Jeśli nic nie robisz, nadaj swoim myślom pożądany kierunek. Na przykład zacznij myśleć o czymś przyjemnym, co czeka Cię w bliższej lub dalszej przyszłości. Dobrze działają też pozytywne wspomnienia. Delektowanie się nimi skutecznie przerywa spiralę dołujących myśli. Oderwanie się od destrukcyjnych myśli ułatwia koncentracja na ciele i oddechu. Zacznij oddychać świadomie i głęboko. Skupiaj się na kolejnych partiach własnego ciała i myśl o tym co w nich odczuwasz.
Sprężystość psychiczna – ukierunkowanie na cel
W trudnych sytuacjach życiowych bywamy rozedrgani i chaotyczni. Miotamy się między różnymi opcjami i rozwiązaniami. Sytuacje takie są łatwiejsze do opanowania, jeśli będąc w nich wybierasz jakiś konkretny cel, który chcesz osiągnąć. Wybór celu nie jest łatwy, bo sytuacje trudne polegają na tym, że rozwiązania idealne nie istnieją. Każde niesie w sobie jakieś korzyści i straty. Wybór celu polega na postawieniu na najważniejsze dla Ciebie korzyści i zaakceptowaniu towarzyszących im niedogodności. Gdy masz już cel, myśl o nim często i wyobrażaj sobie jego osiągnięcie. Działanie w jakimś celu odrywa Cię od stania w miejscu i poddawania się destrukcyjnym myślom o całej sytuacji. Cel odrywa Cię od myślenia o tym co przeszkadza w danej sferze życia i generuje myśli o tym jak zmienić coś na lepsze. Mając cel, zaczynasz działać ku lepszemu, a to momentalnie poprawia samopoczucie. Pamiętaj, że celem nie są tylko wielkie i znaczące wyzwania. Najmniejszy cel sprawia, że działasz, zamiast rozpamiętywać coś, co już się zdarzyło.
Sprężystość psychiczna – wsparcia w trudnych sytuacjach
O tym, że dawanie i czerpanie wsparcia w trudnych sytuacjach życiowych pomaga w poradzeniu sobie z towarzyszącymi im emocjami, świadczą już nie tylko doświadczenia wielu pokoleń, ale również liczne badania naukowe. Gdy pomagasz innym i korzystasz z ich pomocy obniża się poziom stresu, a rezyliencja zyskuje na sile. Sieć dobrych kontaktów z ludźmi, na której można się oprzeć i w której uczestniczysz również jako dawca wsparcia, w trudnych sytuacjach życiowych jest wręcz niezbędna. Będąc członkiem jakiejś wspólnoty i czując za sobą siłę innych ludzi zyskujesz naturalną ochronę przed poważnymi kryzysami będącymi skutkiem nagłych i nieprzewidywalnych zmian zachodzących w pracy lub w życiu osobistym. Pomaganie innym, na przykład w wolontariacie sprzyja lepszemu samopoczuciu na co dzień. W sytuacjach trudnych stanowi doskonałe źródło mocy i wsparcia. Im więcej z siebie dajesz, tym więcej zyskujesz. Twoje doświadczenie może służyć innym. Doświadczenie innych może pomóc Tobie. Robiąc coś na rzecz innych, dostrzegasz swoje nieszczęścia w szerszej perspektywie. Przestajesz myśleć, że los krzywdzi tylko Ciebie, że tylko Twoje życie nie układa się tak jakbyś sobie tego życzył. To pomaga pogodzić się z tym faktem i eliminuje negatywne emocje, takie jak gorycz, pretensje i żal.
Wiedza o adaptacji
Każdy z nas ma tzw. zdolności adaptacyjne. Polegają one na tym, że nasza psychika z czasem adaptuje się do nowych sytuacji, nawet jeśli na początku postrzegamy je jako bardzo negatywne. Innymi słowy, wraz z upływem czasu, ból związany z daną zmianą życiową staje się mniejszy. Warto pozwolić sobie na to, by tak się działo. Warto też mieć świadomość, że – choć teraz jest beznadziejnie – z czasem będzie tylko lepiej, bo Twoja psychika dąży do równowagi i po części dzieje się to poza Twoją wolą.
Rezyliencja – dbanie o siebie
Niezależnie od tego, co dzieje się w naszym życiu, warto dbać o siebie. W najbardziej niekorzystnej sytuacji warto nie zaniedbywać codziennych rytuałów poprawiających samopoczucie. Równie ważne jest dbanie o własne zdrowie, a więc o to, żeby się wysypiać, wypoczywać i dobrze odżywiać. Poziom stresu ulega obniżeniu pod wpływem rekreacyjnej aktywności fizycznej. W reakcji na trudne sytuacje życiowe, kontynuuj ulubioną aktywność fizyczną: pływaj, biegaj, spaceruj, korzystaj z roweru, nart itp. Aktywność fizyczna odpręża, wzmacnia odporność całego organizmu i przyczynia się do zwiększonej produkcji dopaminy i innych neuroprzekaźników zwanych hormonami szczęścia. Ruch, to jeden z bezpiecznych i zdrowych sposobów rozładowywania gniewu i innych negatywnych emocji. To także doskonała strategia przerywania strumienia dołujących i destrukcyjnych myśli.
Patrzenie do przodu
Niezależnie od tego, że skutki trudnych zdarzeń odczuwalne są jeszcze długo po tym jak nas spotkają, same zdarzenia mamy już za sobą. Coś się już zdarzyło i koncentrowanie się na samym fakcie nie ma większego sensu. Sens ma spoglądanie w drugą stronę, czyli w przód i w przyszłość. W reakcji na trudne i niespodziewane wydarzenia koncentruj się na tym jak poradzić sobie z tym co jest. Planuj działanie i korzystaj w tym zakresie z własnych doświadczeń, umiejętności i kompetencji. Nie wahaj się prosić o pomoc innych, którzy przeżyli podobną zmianę do Twojej i poradzili sobie z nią.
Rezyliencja sprawi, że staniesz się elastyczny. Że tak jak dzieje się to w fizyce, gdzie pod wpływem uderzenia materiał traci swój pierwotny kształt, ale powraca do swojej pierwotnej postaci bez wewnętrznych uszkodzeń, uderzany niespodziewanymi przeciwnościami losu, zachwiejesz się, ale nie stracisz równowagi i znów pewnie staniesz na nogach. Doskonaląc się w rezyliencji nie tylko nie załamiesz się pod wpływem trudnych do przyjęcia okoliczności życiowych, ale wręcz wyciągniesz z nich korzyści w postaci wiedzy o sobie i lekcji na przyszłość.