Silny charakter, to coś, co wszyscy chcielibyśmy mieć. Utożsamiamy go głównie z racjonalnym podejściem do życia, silną wolą, zdecydowaniem i radzeniem sobie z codziennymi trudnościami.
Fundamentem silnego charakteru jest odporność.
O jaką odporność chodzi i jaki związek ma jedno z drugim?
Czym jest charakter?
Charakter może nam się kojarzyć z hartowaniem, czyli utwardzaniem stali. By ją utwardzić, działa się na nią w określony sposób. Podobnie ma się rzecz z naszą psychiką i działaniem na nią środowiska zewnętrznego. Podobnie jak stal, nasza psychika ulega pewnym zmianom pod wpływem działań z zewnątrz.
Psychika, czyli wrodzone cechy zwane temperamentem
Zmienić ich się nie da, ale można sprawić, że na to jak się zachowujemy wpływa środowisko zewnętrzne. Ten wpływ i wytworzone dzięki niemu style zachowania w różnych sytuacjach nazywamy charakterem. Charakter to coś w rodzaju nakładki na temperament. Wpływ środowiska zewnętrznego może wzmacniać lub osłabiać niektóre cechy wrodzone. Temperament jest bardziej pierwotny. Charakter zaś jest konsekwencją przyjmowania i uwewnętrzniania wielu zasad i norm rządzących życiem w grupie.
Silny charakter – odwaga i brak narzekania
Silny charakter, to swoista mieszanka tego co wrodzone i tego co przejęte z otoczenia dająca umiejętność radzenia sobie z życiem. Oznaką silnego charakteru jest odważne stawianie czoła problemom i trudnościom życiowym. Ludzie o takim charakterze nie utyskują, nie biadolą, nie narzekają i nie obciążają innych swoimi troskami. Kłopoty dotykają ich tak samo jak wszystkich pozostałych. Im także bywa ciężko, ale nie obarczają tym całego świata.
Zdecydowany i wrażliwy
Silnego charakteru nie należy mylić z byciem twardzielem. Bo nie w tym rzecz, że ktoś niczym się nie przejmuje i po przysłowiowych trupach dąży do wyznaczonych celów. Silny charakter oznacza umiejętność bycia zdecydowanym i twardym jak i wrażliwym i miękkim. Ludzie o silnym charakterze nie są hałaśliwi i nie robią wokół siebie szumu. Przeciwnie, spokojnie i po cichu robią to, co uważają za słuszne. Potrafią bronić wyznawanych przez siebie wartości nawet za cenę przeciwstawienia się grupie. Są autentyczni i szczerzy. Nie udają niczego, nie pogrywają i nie manipulują innymi.
Codzienność i cel
Silnego charakteru nie należy mylić z wtrącaniem się, dawaniem nieproszonych rad i narzucaniem innym ludziom własnego zdania. Silny charakter oznacza ni mniej ni więcej tylko stanowcze i łagodne bronienie swoich granic z szanowaniem granic innych ludzi. Zdaniem Rachany Kamtekar – profesor filozofii z Cornell University – silny charakter oznacza wiedzę i orientację w tym, co naprawdę jest dobre, a także o tym, którymi ścieżkami należy podążać, a których unikać. Silny charakter, to – z jednej strony – radzenie sobie z codziennymi trudnościami; z drugiej – podążanie wytyczoną drogą i nietracenie z oczu wytyczonego celu.
Czym jest odporność?
Nasze ciało jest odporne dzięki temu, że właściwy układ wytwarza substancje, które nie dopuszczają do tego, by w organizmie rozwinęły się najróżniejsze choroby. Dzięki temu układowi nie jesteśmy stale przeziębieni, osłabieni czy chorzy na grypę. A co z odpornością psychiczną? Czy taką też mamy? Oczywiście. Zależy ona od cech wrodzonych i działań środowiska.
Inne artykuły:
Odporność psychiczna i siła charakteru
Odporność psychiczna chroni przed poważnymi zaburzeniami. Nabywamy jej w toku życiowych doświadczeń. Odporność psychiczna bywa nazywana również silnym charakterem. Rzeczywiście, jedno i drugie bardzo się ze sobą łączy. Wykształcając w kimś odporność psychiczną, wyrabiamy w nim jednocześnie silny charakter. Na odporność psychiczną składają się głównie dobre nastawienie, stabilność emocjonalna, akceptowanie porażek, humor i dystans, a także jasno określone wartości i cele w życiu.
Jak stajemy się odporni psychicznie?
Odporni psychicznie stajemy się przez doświadczanie przeciwności losu. Oczywiście, przeciwności te muszą być adekwatne do stopnia rozwoju i możliwe do udźwignięcia. Zapewne mniej odporny psychicznie będzie ktoś, komu nigdy nic nie stanęło na przeszkodzie do osiągnięcia upragnionego celu lub otrzymania upragnionej rzeczy. Ktoś taki przy pierwszej przeszkodzie tego może doświadczyć wielkiej trudności. Nie będzie wiedział jak zachować się w sytuacji, gdy czegoś nie da się zrobić, nie można pokonać lub zdobyć.
Wzorce i przykłady zachowań
Drobne niedogodności pozwalają zrozumieć i przyjąć, że życie nie zawsze daje to czego chcemy, a świat nie jest po to, żeby służyć tylko nam. W budowaniu odporności psychicznej bardzo pomagają wzorce, czyli przykłady ludzi z najbliższego otoczenia. Najpierw są to rodzice, później grupa rówieśnicza, następnie ludzie spotykani w dorosłym życiu.
Społeczna odporność psychiczna
Dr Carl Folke pracujący w University of Wisconsin badał odporność psychiczną na poziomie społecznym. Jego zdaniem, poszczególne społeczeństwa różnią się poziomem tej odporności. Niektóre są bardziej odporne, inne mniej. Te pierwsze doskonale radzą sobie z przeciwnościami losu i zmianami. Umieją dostosowywać się do zmiennych warunków poprzez wymyślanie nowych sposobów życia i pracy.
Silny charakter a odporność psychiczna
Silnym charakterem i odpornością zajmowała się również psycholog Jamie D. Aten. Zauważyła ona, że silny charakter i odporność to nie zupełnie to samo. Jej zdaniem, silny charakter jest czymś więcej niż optymistycznym nastawieniem do życia. Jego składowym elementem jest właśnie odporność, czyli umiejętność codziennego mierzenia się z tym, co niesie rzeczywistość.
Realny optymizm
Koncentrując się tylko na pozytywnym nastawieniu do życia i stawiając na to, że będzie dobrze, nie stajemy się odporni na trudne i traumatyczne przeżycia. Jamie D. Aten uważa, że sam optymizm i wymuszanie na ludziach by czuli się szczęśliwi mimo tego co ich spotyka, nie wystarcza do tego, by żyć prawdziwie i w zgodzie z samym sobą. Do tego ostatniego potrzebujemy odporności, a więc umiejętności znalezienia się w sytuacjach, gdy nie wszystko się układa lub gdy wręcz dzieje się coś tragicznego. Dla Jamie D. Aten silny charakter jest umiejętnością widzenia rzeczy takimi jakimi naprawdę są i godzenia się z tym. To coś innego niż postrzeganie rzeczywistości przez różowe okulary. Szkła mają być przezroczyste, bo tylko wtedy widać prawdziwe barwy otaczającej nas rzeczywistości. Można cieszyć się z tego co różowe, ale także przyjąć i unieść to co jest szare lub czarne.
Silny charakter można wyćwiczyć
Silny charakter można wyćwiczyć – przekonuje dr Martin Seligman twórca psychologii pozytywnej. Charakter taki wyrabia się poprzez wzmacnianie pewnych cech i trenowanie określonych umiejętności. Cechy te i umiejętności to budowanie nadziei w oparciu o konkretne i osiągalne cele; autentyczność, wrażliwość i empatia; otwarte wyrażanie swoich potrzeb; zdecydowanie; stawianie własnych granic i respektowanie granic innych ludzi; pewność siebie i samouznanie. Powyższe cechy i umiejętności mogą sprawiać, że osoby o słabszym charakterze w obecności tych silnych czują się niekomfortowo.
Silni są wytrwali
Jednym z wyznaczników silnego charakteru i odporności jest wytrwałość. Polega ona na dążeniu do wytyczonych celów, mimo pojawiających się po drodze przeszkód i niewygód. Największą przeszkodą jest nasze lenistwo. Pokonywanie go stanowi nie lada trudność. Oczywiście, nie chodzi o to, by robić coś, co jest ponad nasze siły. Chodzi raczej o to, by każdego dnia stawiać sobie jakieś wyzwania i wieczorem móc powiedzieć, że podołało się im. Wytrwałość daje pozytywne rezultaty. Największym jest świadomość, że dokonaliśmy tego co sobie założyliśmy. Okoliczności nie zawsze nam sprzyjają. Czasami trzeba zadowolić się tym, że próbowaliśmy coś zrobić lub osiągnąć. Umiejętność dostrzegania i doceniania własnych wysiłków jest jedną z cech silnego charakteru.
Kiedy mamy słaby charakter?
Na koniec prezentuję większość z zachowań związanych ze słabym charakterem:
- naruszanie uczuciowych granic innych ludzi przez wypowiadanie się lub zachowanie;
- nieumiejętność bronienia własnych granic;
- nieumiejętność wyobrażania sobie co czują inni ludzie, brak empatii;
- wykorzystywanie ludzi słabszych w celu manifestowania swojej pozycji lub władzy;
- przemoc fizyczna, psychiczna, seksualna, ekonomiczna;
- narzucanie innym własnego punktu widzenia;
- roszczeniowość: żądanie od innych rozmaitych przysług z założeniem, że muszą nam je wyświadczać;
- uznawanie, że nierówności społeczne są dobrym porządkiem świata;
- kierowanie się opiniami zamiast faktami;
- wrogi stosunek do odmienności i mniejszości;
- brak życzliwości wobec przypadkowo napotkanych osób;
- generowanie konfliktów poprzez obgadywanie i napuszczanie jednych na drugich;
- dopasowywanie swoich opinii do opinii innych ludzi;
- manipulowanie innymi dla własnych korzyści;
- brak sympatii i współczucia dla członków innej niż własna grupy społecznej;
- wykorzystywanie prawa do wzmacniania różnic społecznych;
- przekonanie, że sprawiedliwe jest tylko to, co służy naszym interesom;
- atakowanie wszystkich, którzy nie zgadzają się z nami;
- posługiwanie się argumentem siły zamiast siłą argumentów;
- niechęć do uczenia się i nabywania nowych umiejętności;
- sztywność przekonań i postaw;
- negatywny stosunek do zmian.